26 września obchodzimy Światowy Dzień Antykoncepcji, którego celem jest kształtowanie świadomości seksualnej, zwłaszcza wśród młodych ludzi oraz promowanie zwiększania dostępności do antykoncepcji. W tym dniu warto zapoznać się z jej historią – przez wieki sposoby zabezpieczenia się przed nieplanowaną ciążą zmieniały się radykalnie. Obecnie mamy do wyboru kilkanaście metod antykoncepcji, a naukowcy cały czas pracują nad nowymi środkami lub ulepszaniem istniejących. Każdy może znaleźć antykoncepcję szytą na miarę.
„Zanim zmrok zapadnie, spluń przez lewe ramię…”
Po jakie metody sięgali nasi przodkowie, aby ochronić się przed nieplanowaną ciążą? Z pewnością dziwne i ekstremalne. Połykanie kijanek, picie rtęci, okłady z pająków lub pasty z odchodów krokodyla z kwaśnym mlekiem – to tylko kilka przykładów. Popularne były też amulety: z kości czarnego kota i wysuszonych jąder łasicy lub z woskowiny muła, a także rytuały: kichanie, skakanie do tyłu czy siadanie na czterech palcach przed stosunkiem. Nie znamy skuteczności tych „metod antykoncepcji”, ale doceniamy pomysłowość naszych protoplastów.
Zaczęło się od prezerwatywy
Całe szczęście w XX wieku, wraz z rozwojem medycyny, powstały bardziej humanitarne metody antykoncepcji. Jako pierwsze (jeszcze w XIX wieku) pojawiły się gumowe prezerwatywy. Na początku były bardzo grube i przeznaczone do wielokrotnego użytku, jednak dosyć szybko ruszyła produkcja jednorazowych i cienkich prezerwatyw. Pierwszą nowoczesną metodą antykoncepcji dla kobiet była wkładka domaciczna – pojawiła się już w 1909 roku. Dobrze znana kobietom tabletka antykoncepcyjna weszła do użycia w połowie XX wieku. Kolejne środki antykoncepcyjne powstawały już lawinowo – prezerwatywy dla kobiet, plastry, implanty i wiele innych.
Każdy znajdzie coś dla siebie
Obecnie na rynku dostępnych jest wiele różnych środków antykoncepcyjnych. Przeważają metody przeznaczone dla kobiet: tabletki, plastry, implanty, wkładki, spirale, zastrzyki, gąbki… Pełne spektrum – nie jest trudno znaleźć metodę antykoncepcji szytą na miarę. – W dzisiejszych czasach możemy dobrać metodę antykoncepcji odpowiednio dopasowaną do potrzeb każdej kobiety. Wybór antykoncepcji zależy od planów reprodukcyjnych oraz korzyści pozaantykoncepcyjnych takich jak regulacja cykli miesiączkowych, redukcja utraty krwi miesiączkowej, eliminacja zespołu przedmiesiączkowego (PMS). Antykoncepcja prócz zapobieganiu ciąży przynosi korzyści w postaci łagodzenia trądziku, poprawy przetłuszczających się włosów i cery i innych zmian w organizmie kobiety zachodzących w związku z nadmiarem androgenów – tłumaczy prof. dr hab. n. med. Violetta Skrzypulec – Plinta, specjalista ginekolog – położnik, endokrynolog, seksuolog, kierownik Katedry Zdrowia Kobiety Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. – Dziś pacjentkom możemy zaoferować różne metody antykoncepcji hormonalnej. Tabletki stosowane codziennie w różnych schematach, z różną zawartością hormonów. Dla pań, które nie chcą pamiętać o codziennym przyjmowaniu tabletki, bardzo szczupłych lub z problemami gastrycznymi polecane są plastry, które stosuje się raz na tydzień. Paniom z problemami odpowiedniego nawilżenia polecane są ringi dopochwowe, które zakłada się raz w miesiącu. Istnieje również antykoncepcja długoterminowa w postaci implantów podskórnych systemów wewnątrzmacicznych (założony system chroni przed ciążą 3 lub 5 lat). Wybór zależy od preferencji i oczekiwań pacjentki. Dobrze dobrana antykoncepcja pozwoli cieszyć się życiem seksualnym kobietom w różnych sytuacjach życiowych, również tym karmiących piersią dziecko, cierpiących z powodu migren, pacjentek z cukrzycą czy niektórymi chorobami układowymi – wymienia ekspertka.
Mamy za to znacznie mniej środków przeznaczonych dla mężczyzn – najlepiej trzyma się stara, dobra prezerwatywa. Oczywiście obecnie dostępna w najrozmaitszych rozmiarach, kształtach, kolorach, smakach, z pełną gamą „dodatków” (wypustek, żeli, etc.). Chociaż trwają prace nad zastrzykami i tabletkami hormonalnymi dla mężczyzn, to wciąż przed nami długa droga do sukcesu.
Tabletki antykoncepcyjne szyte na miarę
Jedną z bardziej skutecznych metod antykoncepcji dla kobiet jest tabletka antykoncepcyjna. Jej olbrzymią zaletą jest to, że na rynku mamy obecnie kilkadziesiąt tabletek antykoncepcyjnych różnych marek. W przeciwieństwie do swojej przodkini z lat 50. XX wieku, zawiera też o wiele mniejszą dawkę hormonów i powoduje znacznie mniej skutków ubocznych. Mamy tabletki jedno – i dwuskładnikowe. Jedno –, dwu – i trójfazowe. Preparaty z tabletkami placebo i bez nich. Pigułki w schemacie dawkowania 28, 21 + 7, 24 + 4. Poszczególne tabletki różnią się między sobą rodzajem i poziomem hormonów, a od niedawna są dostępne także preparaty z ultraniską dawką hormonów. Każda kobieta może znaleźć preparat dopasowany do swoich potrzeb.
Chociaż rynek środków antykoncepcyjnych jest coraz bardziej zróżnicowany, to jednak wciąż brakuje w naszym społeczeństwie świadomości i wiedzy w tym temacie. Światowy Dzień Antykoncepcji to dobry moment, aby rozmawiać i szukać informacji na temat naszej seksualności i antykoncepcji.
